Samen aan tafel over mensenrechten: Jongeren uit 11 Europese landen schitteren in podcastreeks StudioStar
In 2023 doorliepen jongeren uit 11 Europese landen in 13 jeugdcentra een creatief proces en maakten ze samen een podcastreeks rond het recht op vrije meningsuiting. StudioStar is een Europees initiatief van Destelheide, Hanenbos, de Hoge Rielen (ADJ) en de Service National de la Jeunesse (SNJ) van Luxemburg. Deze jeugdcentra maken deel uit van het netwerk Quality labelled Youth Centers binnen de Raad van Europa. Jaarlijks ontmoeten diverse Europese jeugdcentra elkaar om te reflecteren over mensenrechten-educatie en actief burgerschap van jongeren. We spraken Jaël en Stefaan, de educatieve medewerkers van Destelheide en De Hoge Rielen over dit ambitieus project waarin jongeren hun stem laten horen over mensenrechten.
We waren heel enthousiast, maar hadden nooit gedacht dat we met 11 centra zouden samenwerken. Dat is uniek!
Spontane ideeën tijdens de busrit
Op de bus huiswaarts van de jaarlijkse platformmeeting kregen Jaël en Stefaan een fantastische ingeving: een podcast over mensenrechten voor en door jongeren. Al op de bus begon het concept te leven en vorm te krijgen. Internationale collega’s van andere centra sloten aan bij hun brainstorm en het project kreeg meteen ook haar naam: StudioStar.
StudioStar werkt ieder jaar rond een ander mensenrecht aan de hand van een artistieke discipline. Er wordt gekozen voor een laagdrempelige aanpak die jongeren echt aanspreekt en die gemakkelijk uitgewerkt kan worden door de jeugdcentra binnen het netwerk. De eerste Studiostar-editie kwam in 2023 ter wereld als een internationale podcastreeks over het recht op vrije meningsuiting. Aan alle centra werd gevraagd om samen met jongeren uit hun omgeving een Engelstalige podcast uit te werken. Jaël: “Hoe wordt het recht op vrije expressie in verschillende Europese contexten beleefd? Wat leeft er bij jongeren zelf en hoe verhouden zij zich in al hun diversiteit met dit specifieke mensenrecht? Daar gingen we naar op zoek!” Stefaan: “Wij waren heel enthousiast, maar hadden nooit gedacht dat we met elf centra zouden samenwerken! Er was duidelijk een grote bereidheid tot engagement. Er zijn al veel één op één samenwerkingen geweest maar inhoudelijk rond één thema met zo veel centra, dat is uniek!”
Unieke werkingen met eigen geschiedenis
Hoe wordt het recht op vrije expressie in verschillende Europese contexten beleefd? En hoe verhouden jongeren zich ten aanzien van dit mensenrecht? Daar gingen we naar op zoek!
Het bottom-up aspect van StudioStar is een primeur in de samenwerking van de jeugdcentra. Nooit eerder werd zo’n grootschalig internationaal project gelanceerd door één partner en zo breed gedragen. De Raad van Europa richtte het platform van de jeugdcentra op als brug tussen de Raad van Europa en de Europese jongeren. Jaël: “Dat de Raad van Europa ons zelf de leiding liet nemen in dit bottom-up project en ons zelfs financieel ondersteunde gaf een heel fijn gevoel.”
Een samenwerking tussen 13 jeugdcentra is een groot engagement en niet eenvoudig om te coördineren. Stefaan: “Het maken van de podcast is in elk centrum afzonderlijk gebeurd. Het thema en enkele criteria waren afgebakend, maar verder werden de jongeren en de centra volledig vrijgelaten voor de invulling ervan.” Jaël: “Het was interessant om te merken hoe verschillend dit thema leeft bij de jongeren in de verschillende landen. Actuele onderwerpen uit diverse contexten werden naar voren geschoven en geven zo een breed beeld. De verhouding tot het recht op vrije meningsuiting zit grotendeels verankerd in de geschiedenis dat een land met zich meedraagt.”
Storytelling aan de eettafel
Tijdens twee weekenden onderzochten jongeren voor het Belgische luik van StudioStar wat vrijheid van meningsuiting voor hen betekent. Hoe ver kan die vrijheid gaan? Welke waarde heeft dat mensenrecht in België? Deelnemers tussen 16 en 24 jaar verzamelden zich in september 2023 in de Hoge Rielen in Kasterlee om zich inhoudelijk te verdiepen in dit thema. Aan de hand van de SONAR Toolkit van JINT verkenden ze op een toegankelijke manier complexe concepten zoals privileges en de rechten van de mens.
“Een perfecte opwarmer om bij te leren over mensenrechten en er dieper op in te gaan”, blikt deelneemster Sara terug. Ook podcast als medium was nieuw voor veel jongeren. Daarom schakelde StudioStar de expertise in van podcastmaker Wederik De Backer. Hij leerde hen de technische kneepjes van audio en introduceerde hen in de kunst van storytelling.
Tijdens het tweede weekend kreeg de podcast zijn uiteindelijke vorm. De jongeren leerden echt denken in termen van audio: achtergrondmuziek, krachtige pauzes, geluiden uit de omgeving, maar vooral tafelgeluiden. Het concept dat de jongeren bedachten was namelijk ‘Dinner table with friends’. De context van de Belgische podcast werd dus een plek waar vrienden ongedwongen samenkomen en zich veilig voelen om over datgene te praten wat hen bezighoudt. Plateaus en ingeschonken glazen passeerden de micro, van wat verder werd geroepen dat het eten klaar was. “De beleving van het tafelgesprek was authentiek. Het gesprek werd wel kort voorbereid, maar er ontstonden telkens spontane discussies rond het thema en iedereen werd betrokken”, benadrukt Stefaan.
Internationale weerklank
Alle centra hebben een podcast afgeleverd en het resultaat mocht er zijn: 13 centra uit 11 Europese landen boden jongeren uit hun land een podium om hun stem te versterken en gaven hen de ruimte om hun ideeën te verdiepen. Jaël: “We wilden ook een ontmoeting tussen de jongeren inbouwen. Daarom organiseerden we op 10 december, de dag van de Mensenrechten, een livestream.” De jongeren beluisterden elkaars podcasts en gingen tijdens de livestream een uur lang onderling in discussie.
Het werd een groot succes, hoewel technisch en financieel zwaar om te organiseren. Gelukkig werd er budget vrijgemaakt vanuit de Raad van Europa om de livestream te ondersteunen.
Jaël: “De deelnemende jongeren vonden het een waanzinnig idee dat hun stem internationaal weerklank kreeg. Door de livestream werden ze er zich pas écht van bewust dat ze op Europees niveau gehoord werden.” StudioStar heeft haar naam ook niet gestolen. Stefaan: “We verbonden de sterren van Europa met de jongeren die schitteren tijdens de podcast.” Jaël: “Ook is elk centrum een ster die we aan de studio verbinden. Eén ster zie je niet, maar een sterrenhemel wel.”
De deelnemende jongeren vonden het een waanzinnig idee dat hun stem internationaal weerklank kreeg.
Schitteren in de toekomst
Het project is zeker nog niet afgelopen! In 2024 wordt het herhaald in de vorm van een ‘youth exchange’ zodat de jongeren elkaar ook in het echt kunnen ontmoeten. Rond welk mensenrechtenthema ze dit jaar zullen werken, verklappen Jaël en Stefaan nog niet. Jaël: “We denken sowieso ook aan een reizend luik, een tentoonstelling die reist tussen de verschillende centra. Dit jaar benaderen we het project vanuit verschillende invalshoeken en diverse artistieke disciplines.” Stefaan: “Er zit veel toekomst in het project. De volgende drie jaar gaat Studio Star door in Destelheide (2024), Luxemburg (2025) en de Hoge Rielen (2026).” Stay tuned!
Quality Label?
Het Quality Label for Youthcenters van de Raad van Europa is een onderscheiding die wordt toegekend aan jeugdverblijfcentra die voldoen aan specifieke criteria op het gebied van kwaliteit, beleid en educatie in het jeugdwerk. Het label erkent de inspanningen van de jeugdcentra om educatieve activiteiten met betrekking tot democratisch burgerschap en mensenrechteneducatie te ontwikkelen. Doelstelling van dit netwerk is vooral om kennis en informatie tussen de diverse jeugdcentra uit te wisselen en zo op Europees niveau in te zetten op de kwaliteit van het jeugdwerk.
Tekst: Lies Jacob en Aulikki Lefèvre Leuridan
Beeld: StudioStar