Van kleine visbokaal naar open zee

Jongeren die tussen de mazen van het net vallen in de samenleving hebben wel andere dingen aan het hoofd dan aan een internationaal project deelnemen. Toch?

Jonas Van Laere en Jan Langeraert van Groep INTRO weten wel beter: het zijn net deze jongeren die het méést uit een buitenlandse ervaring kunnen halen. Jan: “Een buitenlandse ervaring kan net een perfecte boost zijn voor hen. Om eens los te komen van een beklemmende omgeving waarin ze misschien zitten. Veel jongeren hebben er écht deugd van de grenzen te verleggen, van die wereld die opengaat.”

Spoiler alert: “Ja, er zijn drempels. Maar bij gemotiveerde jongeren zijn die allemaal weg te werken.”

De baseline van Groep INTRO is “samen richting groei”. Mensen die in onze maatschappij uit de boot vallen tot persoonlijke groei laten komen, om zo een meer inclusieve samenleving te realiseren. De hefbomen hiervoor zijn tewerkstelling, onderwijs en vrije tijd, en daarvoor werkt Groep INTRO samen met partners zoals bedrijven, openbare besturen, scholen, VDAB, CLB’s en OCMW’s.

Jonas: “Iedereen heeft het potentieel om te groeien, al wordt dat niet door iedereen gezien. Maatschappelijk kwetsbare jongeren hebben gewoon extra ondersteuning nodig om tot volledige groei te kunnen komen, omdat ze die niet altijd krijgen vanuit hun thuisomgeving.” Jan: “Als je de samenleving als een atletiekpiste ziet, zitten onze jongeren eigenlijk op de buitenbaan: ze moeten harder trappen of lopen
om mee te kunnen. Ons doel is hen dichter bij volwaardige participatie te brengen, dan is het makkelijker om mee te kunnen.”

Naar de internationale vrijetijdsprojecten worden jongeren toegeleid die al gecoacht worden in het kader van tewerkstelling of onderwijs. Jan: “Het gaat dus om jongeren die we vanuit een ander Groep INTRO-project kennen, en waarvan we dan denken: in dit traject dat we met die jongeren aan het afleggen zijn, zou een internationale ervaring goed passen.” Jonas: “Ik denk dat we hen daarmee leerkansen kunnen geven die in geen enkel ander project mogelijk zijn. We kunnen veel supertoffe en versterkende dingen doen in België, maar het buitenland, da’s iets extra.”

Wat voor extra’s zijn er dan te vinden in het buitenland? Jan: “Een buitenlands project kan een zinvolle tijdsbesteding bieden voor een jongere wiens schoolloopbaan tijdelijk op non-actief staat of wiens vakantie anders één langgerekte periode van verveling zou zijn. En via internationaal vrijwilligerswerk kan een werkzoekende jongere zonder werkervaring extra ervaring op doen om zijn of haar capaciteiten te tonen.” Of een buitenlandse ervaring kan gewoon de kers op de taart zijn op een individueel begeleidingstraject of groepsproject.

En dus zet Groep INTRO volop in op internationale mogelijkheden voor haar jongeren, zodat ook zij die geen diploma, werk of duidelijk toekomstperspectief hebben van het buitenland kunnen proeven.

Een vaste waarde is BOOSTER, het coaching- programma van Groep INTRO voor jongeren die vrijwilligerswerk willen gaan doen in het buitenland met het European Solidarity Corps. Jan: “In Slovenië, Spanje of Macedonië kunnen ze de handen uit de mouwen steken in een jeugdcentrum of ecologisch project, gedurende twee weken tot een jaar.” Een andere klassieker zijn de Global Peace Games, een zesdaagse uitwisseling waar jongeren uit OKAN-werkingen leeftijdsgenoten uit de UK, Tsjechië, Italië of Duitsland treffen. Ze spelen en reflecteren samen rond thema’s als interculturele dialoog, vrede en conflict. Niet toevallig in Mesen, een plaats omringd door historische sites van de Eerste Wereldoorlog.

Jonas: “Tweejaarlijks staat er ook een groepsuitwisseling in het buitenland op het programma. Zo trokken we in 2019 naar Letland, waar jongeren uit 6 landen elkaar ontmoetten.” Daarbij was ook Het Open Kamp, de Scouts- en Gidsenwerking in Vlaanderen voor maatschappelijk kwetsbare jongeren betrokken. Geen toeval, want lokale samenwerking binnen een internationaal project kan alleen maar verrijkend werken, legt Jonas uit. “Zo kan je in België een voortraject lopen met verschillende doelgroepen uit verschillende omgevingen. Ook met het jeugdhuis hier in Dendermonde hebben we al samengewerkt.”

Bij heel wat deelnemende jongeren blijft die internationale ervaring nog lang nazinderen. Jonas: “Voor hen is dat vaak een referentiepunt in hun leven.” Anders dan bij kansrijke jongeren is het vaak de enige interculturele, buitenlandse ervaring doorheen hun jeugd.

Eigen aan de jongeren waarmee Groep INTRO werkt, is dat ze in België met uitsluiting te maken krijgen en hun situatie soms heel kwetsbaar is. In een andere land en context valt die ballast even weg. Jonas: “Vergeleken met situaties van jongeren uit een andere land voelen ze zich daar wel heel sterk. Ze vinden dat heel leerrijk voor hun positie in de maatschappij en ook voor hun zelfvertrouwen. We leggen daar wel zelf ook een focus op in onze uitwisselingen.”

Jonas gebruikt graag een metafoor om duidelijk te maken hoe een nieuwe context je doet beseffen hoe je vertrouwde omgeving eruit ziet: “Het is pas als je uit jouw ‘visbokaal’ springt dat je weet hoe die eruit ziet.” Wat die aanblik dan teweeg brengt, kan heel uiteenlopend zijn: “Sommigen zijn gelukkig met hun visbokaal. Dan hebben ze dat geleerd en dat is ok. Sommigen wisten niet dat ze in een visbokaal leefden en willen een aquarium om verder te groeien en te ontdekken. Of ze willen de open zee in zwemmen.”

Doorheen de verhalen van Jan en Jonas loopt een rode draad: als ze hun jongeren naar het buitenland sturen, maakt dat altijd iets los. Jan: “Dat het iéts gaat doen, daar ben je zeker van. Dat kan een boost geven, maar als het ‘kompas’ van de jongere verkeerd ingesteld is, kan het ook een stuwraket zijn in de verkeerde richting.”

Het leereffect zit soms in kleine dingen, vertelt Jonas: “Zo had een jongen waarvan ik dat helemaal niet verwachtte, heimwee. En achteraf zei hij dat hij nu veel vriendelijker is tegen de mensen op straat. Want hij heeft dat in het buitenland gezien en geleerd. Dat vind ik een even mooi verhaal als iemand die weer gaat studeren.”

Belangrijk is ook om met een andere bril te kijken naar wat ‘groei’ en ‘leren’ betekent. Jonas: “Stel dat je 2 maanden buitenlands vrijwilligerswerk doet en na 2 weken breek je dat in onderling overleg af… Dan kan dat nog altijd een immense leerervaring zijn voor die jongere. Dat hoeft daarom geen falen te zijn.”

Maar een buitenlandse ervaring kan ook life changing zijn. Jonas: “Ik heb een meisje gehad dat bij ons in een time-out periode gezeten heeft, omdat ze in een hoekje kroop. Je kon haar niet eens aanspreken. Ze was zeer schuw en durfde niet voor zichzelf opkomen, had heel weinig weerbaarheid. Thuis werd ze klein gehouden. Ondertussen is ze al 2 keer naar het buitenland geweest en is ze enorm gegroeid. In juni haalt ze haar A2-diploma. Terwijl ze er vroeger van overtuigd was dat ze haar secundair diploma nooit ging halen.”

Jonas: “Tijdens de buitenlandse ervaring onthecht je deze jongeren even. Het is net de bedoeling om hen even te ontwortelen en daardoor hopelijk sterker te maken. Door ze eventjes ergens anders in een beschermde omgeving te zetten waarin ze andere impulsen krijgen.” De verwachte leeruitkomsten komen niet altijd uit, hoe goed hij zijn jongeren ook kent. “Maar dat is eigen aan informeel leren: dat je niet weet wat de ervaring teweeg zal brengen. Er is dus nooit garantie op succes. We hebben een paar verhalen die ons nog lang zullen bijblijven. Maar dat is ook eigen aan onze doelgroep.” 

Jan nuanceert: “Ja, maar ook gewoon inherent aan het concept van mensen, of jongeren, die naar het buitenland gaan. Ik herinner mij van de jeugdbeweging ook nog dat wij internationale uitwisselingen gehad hebben en er ook wel rare dingen gebeurd zijn.” (lacht)

Dit artikel verscheen in de 5e editie van het SCOOP-magazine. Een overzicht van alle edities vind je hier. 

Foto's: Adil Najib